Maagdentoren in Zichem

De Maagdentoren in Zichem is een gebouw uit de 14e eeuw (1383-1430).

De toren wordt ook wel Markentoren, Lanteerntoren of Vat van Zichem genoemd. Het was zowel een verdedigingstoren als een woontoren met veel status. Maagdentoren zou verwijzen naar een legende terwijl een studie uit 1969 erop wijst dat de toren een verdedigingstoren zou zijn geweest. Markentoren (mark = grens) verwijst hiernaar.

Willem II van Gulik verkocht Zichem in 1383 aan Renier I van Schoonvorst. Zijn zoon, Renier II van Schoonvorst liet de toren bouwen. Zijn wapenschild is te zien op de eerste verdieping. Rond 1430 verkocht Renier zijn bezittingen aan Thomas II, heer van Diest.

Tijdens de Tachtigjarige Oorlog verloor de toren onder meer zijn ophaalbrug en bovenste verdieping. Restauraties volgden in 1865, 1903 en 2007.

De Maagdentoren werd in 1962 een beschermd monument, maar de tand des tijds had lelijk huisgehouden. In 2006 eiste de hoge leeftijd van het gebouw zijn tol; een gedeelte stortte in.

Na de nodige stabiliteitswerken om verder instortingsgevaar te voorkomen volgden onderzoeken met het oog op het behoud van het monument. De Maagdentoren verkeerde in zeer slechte toestand, maar de oorspronkelijke bouwmaterialen beperkten de mogelijkheden. Het uitgangspunt voor de restauratie was bescherming van het authentieke gedeelte en toegankelijkheid.

De middeleeuwse muren kregen een coating om ze tegen weersinvloeden te beschermen. Een moderne gevel vervangt het ingestorte deel en versterkt het geheel. Deze toevoeging omvat ook de trap naar het uitkijkplatform boven op de toren. Het restauratieproces verliep moeizaam, omdat het monument door zijn ligging moeilijk toegankelijk is voor zware of grote transporten. Op 13 september

2015 - Open Monumentendag - werd de toren feestelijk in gebruik genomen. Boven op de toren is een weids uitzicht over de Demervallei.

Ernest Claes gebruikte het stadsgezicht van Zichem vaak als decor in zijn boeken, bijvoorbeeld in zijn bestseller 'De Witte'. Dit boek gaat over een blonde jongen die veel kattenkwaad uithaalde. Er zijn meerdere films over die hier zijn opgenomen.

Het verhaal gaat dat de Heer van Zichem hier zijn maagdelijke dochter opsloot, wat herinneringen oproept aan het sprookje van Rapunzel. De 14de-eeuwse toren maakte deel uit van een waterburcht.